از "کتابداری و اطلاع رسانی" تا "علم اطلاعات و دانش شناسی"

مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه یزددر مورد تغییرات این رشته دانشگاهی می گوید: نارسایی عنوان«کتابداری و اطلاع رسانی» در نمایاندن محتوای رشته در سال های اخیر باعث شد که این رشته از سال 1390 با عنوان جدید «علم اطلاعات و دانش شناسی» نام نهاده شود. ضمن اینکه، محتوای رشته و سرفصل دوره کارشناسی از سال 1389 به کلی دگرگون شده و بخش قابل توجهی از سرفصل جدید به مفاهیم نوین و مباحث مربوط به علم اطلاعات و دانش اختصاص یافته است.

پیشرفت های سریع علمی و افزایش میزان انتشارات چاپی و الکترونیکی فرایند دستیابی به اطلاعات را پیچیده کرده است. ضرورت برخورد علمی و فنی متناسب با رشد روز افزون انتشارات در امر ذخیره و بازیابی اطلاعات و ضرورت ارتقاء سطح دسترس پذیری اطلاعات مورد نیاز همه ی افراد در سطوح مختلف جامعه، اهمیت رشته کتابداری و اطلاع رسانی را افزون کرده است. این رشته، در عصر حاضر که به عصر اطلاعات یا به تعبیری دیگر عصر دانش شناخته شده، همگام با تحولات علمی و فناوری و متناسب با نیازهای روز جوامع اطلاعاتی، دستخوش تغییرات اساسی شده و نام رشته کتابداری و اطلاع رسانی به علم اطلاعات و دانش شناسی تغییر یافته است.

یکی از دانشجویان کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در خصوص انتخاب این نام برای رشته کتابداری می گوید: نام قبلی رشته گویای اهمیت آن در عصر حاضر نبود و از این جهت هم حتی بسیاری از دانشجویان همین رشته به اهمیت آن واقف نبودند و تغییر نام کار خوب و مؤثری در زمینه شناساندن رشته است.

دیگر دانش آموخته این رشته هم می گوید: دانش آموخته رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در واقع یک کمک پژوهشگر است و نام قبلی آن به مثابه نگهداری کننده از دانش بود در حالی که نام جدید رشته که «علم اطلاعات و دانش شناسی» است می تواند به وضوح این نکته را برساند که دانش آموخته این رشته باید از همه علوم بداند و بتواند کمک پژوهشگر باشد نه نگهدارنده صرف علوم و دانش.

در این خصوص با عضو هیات علمی دانشگاه یزد و استادیار رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در این دانشگاه گفت وگو کردیم.

خانم دکتر افسانه حاضری گفت: آشنایی با فناوری های نوین و کاربرد آنها در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از دیگر بخشهای قابل ملاحظه در سرفصل جدید است که با دروسی مانند مبانی علوم رایانه، آشنایی با فناوری های اطلاعات و ارتباطات، طراحی و مدیریت وب کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، آشنایی با نرم افزارهای کتابخانه ای، سازماندهی رایانه ای منابع، آشنایی با پایگاه های اطلاعاتی حاصل می شود.

وی افزود: در طول دوره کارشناسی دانشجویان، همچنین با اصول کلی ویراستاری و نشر و آیین نگارش علمی آشنا می شوند، کلیات آمار و روش تحقیق را فرا می گیرند و در درس واژه پردازی، در تایپ فارسی و لاتین مهارت کسب می کنند. به علاوه، آشنایی دانشجویان با مباحث مربوط به زبانشناسی و نمایه سازی در طول دوره کارشناسی آنها را در بهره گیری موثر و حتی در تولید انواع منابع اطلاعاتی توانمند می سازد.

خانم دکتر حاضری گفت: در مجموع دانش آموختگان این رشته واجد طیف وسیعی از دانش و مهارت هایی می شوند که آنها را برای کار نه تنها در انواع کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، بلکه در حوزه های متعدد دیگر از جمله در دفاتری که به نوعی با چاپ و نشر سر و کار دارند، مثل دفتر نشر مجله و نیز در آرشیوهای منابع مختلف مانند آرشیو اسناد و نسخ خطی و یا آرشیو منابع دیداری و شنیداری آماده می کند. دانشجویان این رشته در طول تحصیل با انواع مختلف منابع اطلاعاتی و نمونه های معتبر آشنا می شوند و روش های علمی ذخیره و بازیابی اطلاعات را می آموزند.

وی اظهار کرد: دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به عنوان یک کمک پژوهشگر عمل می کنند ونه تنها در امر جستجو و بازیابی اطلاعات مهارت کسب می کنند، همچنین می توانند در تولید انواع مختلف منابع مرجع سهم قابل ملاحظه ای داشته باشند. به عنوان نمونه، تولید پایگاه های مختلف اطلاعاتی از جمله پایگاه های اطلاعاتی پروکوئست، ساینس دایرکت، امرالد در خارج از کشور و پایگاه‌هایی نظیر مگ‌ایران و نمامتن در داخل و نیز پایگاه‌های اطلاعاتی استنادی از قبیل پایگاههای آی-اس-آی و اسکوپوس و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام حاصل تلاش دانش آموختگان این رشته است. توانایی دانش آموختگان این رشته در سازماندهی اطلاعات نه تنها در محیط های چاپی، بلکه در دنیای الکترونیک امروز نیز می تواند مفید واقع شود و به بهبود نشر اطلاعات الکترونیکی در قالبها و محیط های مختلف و ارتقای کیفیت جستجوی اطلاعات در محیط شبکه کمک کند.

وی با اشاره به اینکه رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در بین مردم به خوبی شناخته شده نیست، از ویژگی‌های مثبت این رشته بیان گفت: تغییر نام این رشته می‌تواند تاثیر مثبتی در شناخت صحیح از آن داشته باشد و از ویژگی های مثبت این رشته هم ، مسأله میان رشته ای بودن و تاثیر پذیری آن از حوزه‌های مختلف علمی از جمله رشته‌های مدیریت، علوم کامپیوتر و فناوری، علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم تربیتی، جامعه شناسی، آمار است. از این رو افراد در دوره تحصیلات تکمیلی به راحتی می توانند علایق مطالعاتی خود را دنبال کنند. وسعت دامنه و تنوع موضوعات مورد بحث در این رشته، سبب شد که در سطح کارشناسی ارشد و دکترا گرایش‌های مختلف یا حتی رشته‌های جدیدی شکل گیرد تا دانش آموختگان این رشته بتوانند در آنها به ادامه تحصیل بپردازند که رشته‌ها و گرایش‌های مرتبط در سطح کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی شش گرایش دارد که دانشگاه یزد به تازگی رشته علم سنجی را در در مقطع کارشناسی تاسیس کرده است.

گفتنی است: گروه کتابداری و اطلاع‌ رسانی دانشگاه یزد از سال 1373 فعالیت خود را با پذیرش دانشجو در رشته کتابداری و اطلاع‌ رسانی در مقطع کاردانی آغاز کرده است و از سال 1376 به پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی کتابداری (گرایش فنی و مهندسی) اقدام و هم اکنون در مقطع کارشناسی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و در مقطع کارشناسی ارشد در رشته علم سنجی دانشجو می پذیرد.

دانش آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی می توانند نقش موثری در ارتقای دانش و سطح علمی جوامع اطلاعاتی داشته باشند.

مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید

مخاطبان آن لاین یزدفردا -فرداییان همیشه همراه یزدفردا در سراسر جهان